GIBRID BIOGAZ QURILMASINING ENERGIYA SAMARADORLIGI, O‘ZINI QOPLASH MUDDATI VA EKOLOGIK TA’SIRINI KOMPLEKS BAHOLASH GIBRID BIOGAZ QURILMASINING ENERGIYA SAMARADORLIGI, O‘ZINI QOPLASH MUDDATI VA EKOLOGIK TA’SIRINI KOMPLEKS BAHOLASH

Oʻzbekiston fermer xoʻjaliklari uchun moʻljallangan kichik hajmli gibrid biogaz qurilmasining samaradorligini kompleks baholash natijalari taqdim etildi. Tadqiqot obyekti 0,5 m³ hajmli bioreaktor, 2 m² yuzaga ega quyosh issiqlik kollektori va 0,55 kVt quvvatli fotoelektr panelidan iborat bo‘lib, ular bioreaktorni deyarli tashqi energiya manbalarisiz zarur issiqlik va elektr energiya bilan ta’minlaydi.

Hisob-kitob metodikasi tizimning barcha qismlarining samaradorligini hisobga olgan holda energetik balans tuzishga asoslangan.

Natijada qurilmaning umumiy energetik samaradorligi 37% ga teng ekani aniqlandi (ya’ni, tizimga kiritilgan energiyaning taxminan uchdan bir qismi foydali issiqlik va elektr energiyaga aylantiriladi). Gibrid tizim energiya ehtiyojlarining 96% gacha qismini qayta tiklanuvchi manbalar hisobidan qoplay olishi, ya’ni yuqori darajadagi energetik mustaqillikka ega ekani ko‘rsatildi. Iqtisodiy tahlil yiliga taxminan 1,8 million so‘mlik umumiy samara berishini ko‘rsatdi; bu elektr tarmog‘idan 840 kVt·soat elektr energiyasi va 262 m³ tabiiy gazni tejash hamda yiliga 600 kg bioo‘g‘it ishlab chiqarish hisobidan erishildi. Ushbu qurilmaning oddiy o‘zini qoplash muddati taxminan 7 yilni tashkil etadi. Shuningdek, mazkur tizimni qo‘llash natijasida yiliga 2,0 tonna (10 yil davomida 20 tonna) CO₂ gazining atmosferaga chiqarilishi oldi olinadi.

Shu tariqa, quyosh-biogazli gibrid tizim O‘zbekistonning chekka hududlaridagi fermer xo‘jaliklarini energiya bilan ta’minlash uchun samarali yechim hisoblanadi. Ushbu tizim chorvachilik chiqindilarini oqilona qayta ishlash orqali issiqlik, elektr energiyasi va qimmatli bioo‘g‘it olish imkonini beradi hamda qishloq xo‘jaligining energetik mustaqilligini va ekologik barqarorligini oshiradi. Olingan natijalar bunday kichik quvvatli qurilmalarni agrar sohada joriy etishning yuqori salohiyatga ega ekanligini ko‘rsatadi, bu esa qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirish va mintaqadagi uglerod izini kamaytirishga xizmat qiladi.